47   48      
 

Verkade kan zich door de kassuccessen wel wat veroorloven. Hij kiest Njoe van de twintigjarige Rus Ossip Dymow, omdat het past bij zijn psychologische benadering. Else Mauhs, die haar glansrol Njoe speelt, is gelukkig met dit "ultramoderne toneel met toegespitste psychologie en overweldigende expositie van instincten", maar het grote publiek, dat volgens E. Visser in Het Tooneel de sensatie van triviale overspel-stukken gewend is, moet er niets van hebben, en dat zal altijd wel zo blijven. Maar de critici zijn enthousiast over "een van de allergaafste vertoningen" sinds jaren:

 

"De vrouw Njoe wordt heen en weer geslingerd tussen haar echtgenoot (Van Dalsum) en een dichter (Johan de Meester) en gaat ten onder, omdat niemand haar in diepste wezen begrijpt. Een mooi stuk. Een mengeling van wreedheid en zachtheid, beklemmend levenswaar en even ondoorgrondelijk.." " ... de eeuwige sexenstrijd in de botsing van het verlangen naar ideële liefde met het begeren naar hartstochtsvoldoening..."

 

"In Albert van Dalsum hebben de Haghespelers een voortreffelijke echtgenoot voor Njoe. In het gekozen uiterlijk met de sluike haren, is hij zeer gelukkig geweest. Wanneer hij ten tonele komt, op het bal, óók in rok, gelijk de minnaar, zijn wij onmiddellijk voorbereid. En we begrijpen zijn later verslonzen. We begrijpen verzet en berusten - het laatste uit niet te verwinnen begeren èn uit zijn wezen, dat goedheid is, gewoon-menselijk, ietwat grof. Met tal van zeer knap, volkomen natuurlijk gesproken zinnetjes, heeft Van Dalsum deze karakteristiek aangevuld en verlevendigd, zijn angst en zijn woede hoorden we zwellen, zijn hartstocht klonk in zo menig woord door, èn zijn deerniswaardig verzet. Toen er in de zaal éénmaal enig applaus ontstond, midden tussen de taferelen, was het omdat men meevoelde met de te wreed gehoonde."

 

Het stuk ligt Verkade zo aan het hart, dat hij het vijf jaar later (1927) nogmaals opvoert. Het publiek begrijpt er volgens Schuil nog steeds niet veel van. Sommige critici vinden Van Dalsum nu te pathetisch. Misschien komt dat, omdat Van Dalsum, die in 1927 al negen jaar een relatie met Sara Heyblom heeft, op het punt staat van zijn vrouw Bob de Nijs te scheiden. 

 

  Terug