g-s_t15

Van Dalsum in een van zijn zeldzame blijspelrollen als de hypnotiserende Mr. Floyd in de mystery komedie Tussen acht en twaalf van Jefferson Farjeon, regie Verkade.

 

g-s_t16

Henri Eerens, Else Mauhs in haar glansrol het Adelaarsjong en Van Dalsum als de grenadier Seraphine Flambeau in Het Adelaarsjong van Rostand, regie Verkade.

 

Geciteerde kritieken in Plekker 1983:
Else Mauhs gaf een ‘ideale creatie’ van het adelaarsjong. Met Van Dalsum beheerste zij het hele stuk. ‘Van Dalsum was wederom superbe. . . Hij gaf niet enkel een type. . . In hem zagen wij ‘la grande armée’ en de straat van Parijs vertegenwoordigd, want deze Flambeau — zoals Van Dalsum hem speelde — is oud soldaat en Parijse straatjongen tevens... Het samenspel van Else Mauhs en Van Dalsum, prachtig ook in hun tegenstelling, uiterlijk zowel als innerlijk: het Arendsjong lijkt nog kleiner, nog frêler dan hij reeds is, wanneer hij staat naast de forse, lange reusachtige Flambeau. . . ’

Mevrouw Verkade 1978: "Ondanks een ziekte van Else Mauhs eind maart ... ging 13 mei 1928  reeds de vijftigste voorstelling van Het Adelaarsjong. De zaal was steeds stampvol en de uitkoopsommen bereikten voor die tijd het record van gemiddeld f1400."

 

g-s_t17

Regen van Colton en Randolph. Van links naar rechts Paul Huf, Van Dalsum, Sara Heyblom, Marie Faassen, Gusta Chrispijn, Verkade en Nel Stants, regie Verkade. Foto: Internationaal Persfoto Bureau

 

Mevrouw Verkade 1978: " In dit stuk stranden verschillende sterk contrasterende mensen op een van de Samoa-eilanden en vormen in hun isolement een fatale, snel groeiende bedreiging voor elkaar. De regie van Verkade gaf aan het geheel een obsederende, schimmelige tropensfeer, waarin het beheerste, fanatische spel van Albert van Dalsum als dominee Alfred Davidson een volle kans kreeg. ‘Geen ogenblik is zijn dweepzucht belachelijk geworden. Zij bleef ernstig, aan deze man volledig eigen... In de met gelukkige decors gesuggereerde armzalige logementskamer gaf de regisseur de stemming van botsende levenshouding: door de ernst van de gesprekken van de ene partij lawaaide de grammofoonplaat der luchthartigheid, terwijl de regen langs de stores plaste. [NRC]’

 

g-s_t18

Van Dalsum als Matt Denant in De vlucht van John Galsworthy

 

Regie (Verkade) en voorstelling zijn geen succes. Werumeus Buning: "De ene rol is al vlakker en onbetekenender dan de ander: alleen Van Dalsum in de hoofdfiguur had iets meer stof om te spelen, en speelde waar hij kans had... een acteur in een Sahara van oneindig zanderig toneel."

 

g-s_t19

Nora van Ibsen. Else Mauhs als Nora, Van Dalsum als dr. Rank en Verkade als Helmer, regie Verkade. Voorstelling ter gelegenheid van de honderdste geboortedag van Ibsen

 

Mevrouw Verkade 1978: Verkade was er dit keer bij uitzondering niet in geslaagd tot een hecht samenspel te komen: ‘Het lijkt onmogelijk in zulk een Ibsen-vertoning nog eenheid van stijl te brengen zonder dat de mooiste speelmogelijkheden der verschillende rollen in de verdrukking komen . . . Van Dalsum speelt zijn dr. Rank volkomen uit het stuk weg; de rol wordt daardoor wel pregnanter, maar komt vreemd en gecompliceerd tussen de anderen te staan.’[Schuil in het Haarlems Dagblad]. ... ‘Van Dalsum’s dr. Rank was, hoewel buiten het ensemble, een grote creatie: donker, week, voorgoed opgeschreven.’ [De Groene]

 

g-s_t20

Links Van Dalsum als De rechter met Cees Laseur als Frenzi in Voorstad van F.Langer, regie: Betsy Ranucci

 

‘Van Dalsum stond met zijn wonderlijke rechter in een heel wat fantastischer realiteit dan de rest van het stuk, en het werd een zonderlinge nachtvogel, deze gestalte met kleine scherpe kop en de lompen, die als fladderende resten van een verdwaalde waardigheid om hem heen wapperden, maar hij vond niet altijd steun voor een zo visionaire grilligheid en men bleef deze expressiviteit soms als te onrustig en te overladen voelen.’‘Als een bovennatuurlijk wezen, als een nachtmerrie, kortom, als een ‘heel vreemde gast’ zat hij in het vijfde tafereel op de bank in het parkje en troostte Franzi met zijn levenservaring van nooit mensen te hebben ontmoet, die slecht waren zonder één reden. Het laatste tafereel onder de brug heeft hij volkomen beheerst, klauterend, het trapje op en het trapje af; sprekend als aanklager, als verdediger, met de stem van opgeroepen getuigen, als jury tenslotte, vonnis wijzend naar de wet der absolute gerechtigheid’ (NRC in Plekker 1983).

 

g-s_t21

Maria Stuart van Vondel, regie Verkade. Van Dalsum (midden) als hofmeester Melvin, zijn laatste rol bij het Verenigd Toneel

 

Jan Engelman: "Het verwondert niet meer, dat Albert van Dalsum het grootste aandeel had in het welslagen der actie. Hij was de hofmeester Melvin, en tot een vreemde grootte: een Spanjaard van Velasquez of Zurbaran, eerder dan een acteur zoals wij er te veel, wat traag en lauw van bloed, hier kennen. Toch niet in tegenspraak met de omgeving en de gebeurtenissen. Een onbeschrijflijke spanning verwekte zijn opkomen in III, als hij bij de graven Shrewsbury en Kent voor Maria komt pleiten. En dit pleiten zelf werd tot een nameloos geladen hevigheid opgevoerd, waarin men mee-acteerde, alsof er nòg een leven te redden viel. Men voelde hier wat de acteur, die met de naturalistische methode heeft gebroken, voor een dichter met ‘grote’ sentimenten, als Vondel, kan meebrengen. Het was prachtig: de geweldige figuur in het zwart van zijn lange kleding, als een wraakvogel opgericht, — dan buigend, betogend, dwingend, hangend en snikkend over de tafel. Een niet te evenaren pleitbezorger, ook voor Vondel, de dramaticus" (De Vrije Bladen 1929, geciteerd in Plekker 1983).
Mevrouw Verkade 1978: "Natuurlijk was Van Dalsum als acteur onmisbaar. Door het vertrek van Van Dalsum ging het Verenigd Toneel een moeilijk seizoen tegemoet". 

  Terug