De 18jarige Albert gaat naar een van de eerste opvoeringen van Uitkomst van Herman Heijermans met de actrice Tilly Lus. De sfeer die nachtelijk Amsterdam bij hem oproept illustreert de intensiteit van zijn beleving: 

Amsterdam doemt voor mij op... Amsterdam, de enige stad van Holland die een ziel heeft. [...] Ik loop langs de grachten, de meeuwen scheren over het donkere water, een stille brug met sneeuw...Het verlangen naar schoonheid gonst door mijn bloed, maar ik kan haar niet vinden. Ik loop te zoeken langs de hoge blinde pakhuizen; daar blinkt het in het troebele water... nee, het is daar verderop, onder die lantaarn, en verder in de gouden lichten op de Amstel; nee, daar is het ook niet. Het brandt in mijn hoofd, een angst groeit in mij op, een verlatenheid... Een stille gracht... De Plantage... de Hollandse Schouwburg... de weldadige, donkere pijpenla met mensenlijven, en verder de muur van voetlicht, die de donkere verdoemden in die zaal afweert van het sprookje daarachter. Dan ... een stem, die over die muur heen in je hart grijpt ... Het is Tilly Lus. Zij speelt de kleine Jan in Uitkomst.

Alles wat hem later kenmerkt zit in deze romantische hunkerende jongen, die op uitbarsten staat. Lopend door Amsterdam ervaart hij een sfeer die uitstijgt boven de zichtbare werkelijkheid. Hij voelt met al zijn zintuigen. Hij ziet wat een camera niet kan zien. De meeuwen scheren, de pakhuizen zijn blind, het water is troebel, het licht goud, de gracht stil, het theater een donkere pijpenla, het voetlicht een afwerende muur, een stem die in zijn hart grijpt. Zijn intense beleving sluit precies aan bij de vernieuwing in de Europese kunst van die tijd: het expressionisme.