Met de première van Driekoningavond wordt de nieuwe Rotterdamse Noodschouwburg feestelijk ingewijd en krijgt het verarmde Rotterdams toneel een nieuwe impuls. Hoe belangrijk deze gebeurtenis voor Rotterdam is en dat er überhaupt weer echt toneel in Nederland wordt gespeeld, blijkt uit de aanwezigheid van de minister-president, verschillende ministers, kamerleden, consuls, burgermeester Oud, de hele gemeenteraad, burgemeesters van omliggende gemeenten en namens  Amsterdam wethouder De Roos. Het blijspel van Shakespeare in Van Dalsums uitbundige regie met muziek van Humperdinck, uitgevoerd door het Rotterdams Philharmonisch Orkest o.l.v. Maurice van IJzer, past als gegoten bij deze feestelijkheid. De voorstelling is ook bijzonder wegens de decorontwerpen van Van Dalsum, die door de jonge acteur Wim Vesseur uitgewerkt worden. Vesseur begint zijn grote carrière als decorontwerper onder de hoede van Van Dalsum.

 

koninglear_t106

Een van de tientallen decorschetsen die Van Dalsum. Links is twee maal het decor te zien, waarachter de achterdoeken komen. Collectie TIN, foto SvD

 

B. Bruins vat in de Waarheid  van 11 nov. 1949 eerst het stuk samen: "Driekoningenavond is een spel van verliefdheid, scherts, geestig bedrog, van zotteklap en narrenpraat. De lieftallige Viola [Annie de Lange], die treurt om de gewaande dood van haar tweelingbroer Sebastiaan [Cas Baas], heeft zich als man vermomd om in dienst te kunnen treden van hertog Orsino van Illyrië Johan Schmitz]. Zij krijgt Orsino lief, maar hij stuurt haar als liefdesbode en pleitbezorger naar de mooie gravin Olivia [Mary Smithuijzen], die het aanzoek van de hertog afwijst, omdat zij op Viola-in-jongensgedaante verliefd raakt. De terugkeer van Sebastiaan, die het evenbeeld van Viola is, veroorzaakt nieuwe verwarring en verwikkelingen. Tegen dit minnespel steekt dan telkens ... een tweede intrige af ... waaraan jonker Tobias Hikkenburg, jonker Andries Bibberwang, de hofmeester Malvolio, een spotzieke dienstmaagd en een dolle nar deel hebben. Aan het slot krijgt Viola haar hertog en de gravin Viola's broer".

 

koninglear_t107

Achterdoek voor Driekoningenavond. Ontwerp Van Dalsum, collectie en foto TIN

 

De nadruk van de regie ligt "op de klucht om Malvolio, de domme, ijdele hofmeester, die in de waan wordt gebracht, dat zijn meesteres Olivia hem bemint. Voor de komische figuren heeft Van Dalsum ook de meest ervaren acteurs gekozen en van hen had Paul Huf als Malvolio het grootste succes. Om zijn kostelijke grimassen, zijn zotte intonatie en zijn rijke mimiek heeft men telkens weer geschaterd". Het publiek vermaakt zich verder met "de boertige Jonker Tobias van Johan Fiolet, een robuuste clown, die met de spichtige en nerveuze jonker Andries van Ben Groenier een duo vormde, waarvan de humoristische contrasten wel eens aan Oliver Hardy en Stan Laurel herinnerden" en met Frits van Dijk als de nar.

 

koninglear_t108

Straatdoek voor Driekoningenavond. Ontwerp Van Dalsum, collectie en foto TIN

 

"Er was een groot vast decor van poorten en zuilen, dat in alle bedrijven dienst kon doen, maar om en op een podium midden op het speelvlak werden de scènes telkens weer anders omlijst. De decorwisseling geschiedde bij open doek en werd een onderdeel van de vertoning; het was een lust te zien, hoe snel en geruisloos de zetstukken aangleden. De goede eigenschappen van de toneeloutillage kwamen mede tot uiting in de even talrijke als vlotte wisselingen van de achterdoeken, gordijnen en coulissen. Mannen in Shakespeariaanse dracht droegen de kleinere decors aan. ... de danseres Gaby Destrée gaf een fraaie verbinding van de taferelen. ... De opgetogen toeschouwers hebben het gezelschap een ovatie gebracht. Alle medespelenden kregen bloemen; Van Dalsum werd zeer hartelijk gehuldigd; lof zij ook gebracht aan Marie Sternheim voor de prachtige kostuums. Een goed begin, deze Driekoningenavond."

 

koninglear_t109

Maquette van Wim Vesseur met decor en achterdoek naar het ontwerp van Van Dalsum. Collectie TIN, foto Ernst Moritz, bron Theaterencyclopedie TIN

 

De opvoering heeft overal in het land een enorm succes. Precies een jaar later gaat de honderdste voorstelling. De START verhoogt met instemming van burgermeester 'd Ailly in Amsterdam de toegangsprijzen en stelt de recette ter beschikking aan een comité, dat de Hollandse Schouwburg, waarvandaan zoveel Joden werden gedeporteerd, wil kopen om er een Joods monument van te maken.

  Terug