De ruim vier uur durende voorstelling van De affaire Dreyfus van Rehfisch en Herzog is een protest tegen het opkomende antisemitisme in Europa, dat ook voor de Van Dalsums privé bedreigend is, omdat Do van Dalsum joods is.

Dreyfus, een Joodse officier in het Franse leger, werd in 1894 valselijk beschuldigd van spionage voor Duitsland en veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf op grond van valse verklaringen van de echte spion Esterhazy. Het hoofd van de inlichtingendienst Piquart, die achter de ware toedracht kwam, werd ontslagen en gevangen gezet. De schrijver Emile Zola protesteerde met J'accuse, een open brief aan de Franse president, en vluchtte toen naar Engeland om de gevangenis te ontlopen. Deze antisemitische dwaling had grote gevolgen voor de Franse politiek en hield de gemoederen in Europa bezig tot Dreyfus en Piquart twaalf jaar later werden gerehabiliteerd.

De opvoering in het decor van Van Dalsum is een gigantische onderneming. Tachtig door Van Dalsum geregisseerde acteurs spelen volksmassa's en taferelen in de rechtszaal, het parlementsgebouw en bij een officieren-banket. Veel indruk maken Jo Sternheim als Zola, Verkade als Esterhazy en Paul Huf als Picquart, Eerens als de Franse socialistenleider Jaurès, Frits van Dijk, Do van Dalsum als Dreyfus' vrouw Lucie en Van Dalsum als Mr. Labori, de advocaat van Picqart, Lucie en Zola.

Do van Dalsum als Lucie, Van Dalsum als Labori. Foto's  Kurt Kahle

De NRC schrijft  "... de bouw van dit imponerende amfitheater, met zijn rode trappen, de plaatsing van het Hof, advocaten, aanklagers, officieren en publiek, was werk van allereerste orde. Maar ook de regie der nevenbedrijven, de aankleding, de militaire en de historische kostuums, de verbluffelde grime van alle personen, die de sfeer van 1900 zo volmaakt opriep, de enscenering, met name ook van het bedrijf in het Parlement met zijn kolossale kolommen, de prachtige lampen, het gedempte licht met veel lila en diepgroen, de details die tot het allergeringste de centrale leiding verrieden, voor dit alles heeft het publiek terecht en ook bij open doek hulde gebracht." 

Van Dalsum's decor voor De affaire Dreyfus. Collectie en foto TIN

Detail van het ontwerp linksboven.

In het midden rechts Paul Huf als Piquart met links Willem van der Veer als majoor Henri. Foto Verenigde Foto Bureaux

 In 1932 voert Van Dalsum met het Amsterdams Toneel het stuk nogmaals op. Nu in Carré, waarbij hij het toneel grotendeels verlegt naar de zaal en er nauwelijks een scheiding is tussen de acteurs en het publiek dat rondom zit. Ook deze voorstelling is een enorm succes. Foto Polygoon.