Scène van De revisor, regie en decor Van Dalsum. Foto Kurt Kahle

Van Dalsum: Het stuk is door-en-door theater, dat wil zeggen: het is geboren uit een geest, die een elementair plezier beleeft aan het scheppen van de ‘Toneelfiguur’, dat wezen dat wel rechtvaardiging vindt in het reële leven, uit de bestaande maatschappelijke verhoudingen, maar door de fantasie opgeheven is in de wereld van de schijn en die alleen ademen kan in de atmosfeer van coulissen en Tover; de laatste beleving misschien van de pierrots en de harlequins van de Italiaanse komedie en Molière. De figuren dansen over de planken, zij duiken onder in mogelijke en onmogelijke situaties, zij zijn niet meer gebonden aan de zwaarte der werkelijkheid. Zij bezitten een eigen leven, een dolledans van enkele uren, maar hoe werkelijk zijn zij, omdat ze toneelbloed in zich hebben.
Een diepe melancholie weeft zich onnaspeurlijk als een donkere draad door het gehele stuk heen, de melancholie van de clown, die door zijn grimas heen met angstige ogen staart naar de onoplosbare verwarring van menselijke zwakheid en eigenbaatzuchtigheid, die er door vele tijden heen is en zijn zal. Als hij aan het eind van zijn stuk de werkelijkheid binnen laat komen, dan verstart het toneelbeeld tot een doodse stilte, alsof de gehele wereld plotseling door een onzichtbare hand tot stilstand was gebracht en ieder wezen versteend is in zijn toevallige stand; en in deze rare stilte laat hij het gordijn zakken. Geen happy end, geen oplossing; een oplossing waarvan ook? Van het compromis, dat ieder mens met zichzelf sluit over wat hem in het leven het liefst is? Van de onmenselijke zwakte die ieder mens laat frauderen, ieder mens corrupt doet zijn? Als een van de groten, die het toneel en de mensen heeft liefgehad, waagt hij zich niet aan een schijnoplossing.

Het decorontwerp toont waarschijnlijk het luxueuze interieur van de burgemeester met links de kamer van Khlestakov. Collectie en foto TIN  

De burgemeester en de ambtenaren van een Russisch stadje zijn in alle staten, want de revisor, een geheim inspecteur-generaal, komt ze aan de tand voelen over hun corruptie. Ze denken dat een onbekende man - Khlestakov (glansrol van Paul Storm), een jong fatterig ambtenaartje dat op doorreis in een hotel logeert- de revisor is, en doen al het mogelijke om hem om te kopen. Ze betalen zijn hotelrekening, lenen hem geld, hij mag bij de burgemeester intrekken en zich met diens dochter verloven. Inwoners komen bij Khlestakov klagen en vragen hem de burgemeester te ontslaan. Als de grond hem te heet onder de voeten wordt, vertrekt Khlestakov. Opgelucht gaat de burgemeester door met afpersen, totdat hij een brief van de echte revisor krijgt, waarin staat dat deze er aan komt en hem onmiddelijk wil spreken..

Khlestakov wordt door de burgemeester letterlijk in de watten gelegd, want in het boudoir van het eerste ontwerp staat nu een praalbed. Collectie en foto TIN 

Schuil (Haarlems Dagblad) zegt dat het gedeelte met de klagers uitsteeg boven de superieure vertoning van de Russen van enkele jaren geleden en Werumeus Buning schrijft in de Telegraaf: "De taferelen van de smekende kooplieden, de valse revisor die in zijn dronkenschap over zijn grootheid fantaseert, de uitstekende verlovingspartij, met als hoogtepunt het slot, een tableau vivant van grijnzende schrik..., het is een opvoering van stijgende kracht geweest. Talrijke open doekjes van een geestdriftige zaal; de zo vaak verloren schijnende liefde voor het toneel leefde volop".